Το Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς διοργάνωσε το Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα «Σχέσεις Ελλάδας – Αφρικής: Πολιτικές, Στρατηγικές και Οικονομικές Πτυχές σε Έναν Κόσμο που Αλλάζει» στις 12 και 13 Μαρτίου 2025. Το συνέδριο συγκέντρωσε Έλληνες και ξένους ακαδημαϊκούς, διπλωμάτες, στελέχη διεθνών οργανισμών, επιχειρηματίες και φοιτητές του Τμήματος, με στόχο την ανάλυση των Ελληνο-Αφρικανικών σχέσεων σε πολιτικό, οικονομικό και γεωστρατηγικό επίπεδο. Στο συνέδριο συμμετείχαν, επίσης, ως ομιλητές μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνοαφρικανικού Επιμελητηρίου.
Η πρωτοβουλία του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών αποσκοπούσε στη διερεύνηση της σημασίας των Ελληνο-Αφρικανικών σχέσεων σε πολιτικό, στρατηγικό και οικονομικό επίπεδο, εστιάζοντας στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Αφρική και τις ευκαιρίες που δημιουργούνται για την Ελλάδα και την Αφρική. Το συνέδριο προσέφερε ένα φόρουμ για την ανταλλαγή γνώσεων και ιδεών μεταξύ ακαδημαϊκών, πολιτικών, διπλωμάτων, επιχειρηματιών και φοιτητών, ενισχύοντας τη συνεργασία και την κατανόηση μεταξύ των δύο περιοχών.
Χαιρετισμο εκ μέρους του ΕλληνοΑφριακνικού Επιμελητηριυ απεύθυνε ο Αντιπροεδρος κ. Βαγγέλης Καμάρης, ο οποίος ευχαριστησε το Πανεπιστήμιο Πειραιώς για την πρόσκληση να συμμετέχει το Επιμελητήριο στο Διεθνές Συνέδριο, τονίζοντας ότι το Επιμελητήριο, το οποίο ιδρύθηκε το 1999, έχει ως κύριο στόχο την ενίσχυση των διμερών οικονομικών και πολιτιστικών σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Αφρικής, με έμφαση στη στήριξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Επιπλέον, αναφέρθηκε ότι το Επιμελητήριο εκπροσωπεί ελληνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται ή επιθυμούν να αναπτύξουν δραστηριότητες στην Αφρική, ενώ η Διοικητική του Επιτροπή απαρτίζεται από σημαντικούς επιχειρηματίες και Επίτιμους Προξένους αφρικανικών χωρών.
Στο πλαίσιο της διεθνούς συνεργασίας, το Επιμελητήριο συμμετέχει ως τακτικό μέλος στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Επιχειρήσεων για την Αφρική (EBCAM), το οποίο περιλαμβάνει 12 ευρωπαϊκά επιμελητήρια και εκπροσωπεί 4.000 επιχειρήσεις. Μέσω αυτής της συμμετοχής, προάγεται η οικονομική ανάπτυξη της Υποσαχάριας Αφρικής μέσω ιδιωτικών πρωτοβουλιών και ενισχύεται η επικοινωνία των συμφερόντων του ιδιωτικού τομέα προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αφρικανικές χώρες και άλλους σχετικούς θεσμούς.
Η Ελλάδα και οι αφρικανικές χώρες, ιδιαίτερα αυτές της Υποσαχάριας Αφρικής, μοιράζονται κοινές αξίες και ενδιαφέροντα που αφορούν τη σταθερότητα, την ανάπτυξη και την ευημερία. Οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ των δύο περιοχών ενισχύονται διαρκώς, με την Ελλάδα να συμμετέχει ενεργά σε τομείς όπως η γεωργία, η ενέργεια, οι υποδομές και ο τουρισμός. Οι αναπτυσσόμενες επιχειρηματικές συνεργασίες και οι κοινές πολιτικές πρωτοβουλίες ενδυναμώνουν τη συνεργασία, ενώ η Ελλάδα συνεισφέρει με την τεχνογνωσία και τις επενδύσεις της στην οικονομική ανάπτυξη της Αφρικής. Παράλληλα, η Αφρική προσφέρει στην Ελλάδα στρατηγικές ευκαιρίες για την ανάπτυξη νέων αγορών και συνεργασιών, δημιουργώντας νέες δυνατότητες για αμοιβαία οφέλη.
Στην συνέχεια, ο κ. Βαγγέλης Καμάρης εκανε παρουσιαση με θέμα «Ο ρόλος της Κίνας και της Ρωσίας στην Αφρικη» ανέφερε ότι, η Ρωσία και η Κίνα έχουν ενισχύσει σημαντικά την επιρροή τους στην Αφρική τα τελευταία χρόνια, αξιοποιώντας οικονομικούς, στρατιωτικούς και διπλωματικούς δεσμούς. Η Κίνα επικεντρώνεται κυρίως σε επενδύσεις και ανάπτυξη υποδομών μέσω της Πρωτοβουλίας Belt and Road (BRI), ενισχύοντας το εμπόριο και την ανάπτυξη της αφρικανικής υποδομής, με σημαντικές επενδύσεις σε τομείς όπως οι δρόμοι, οι σιδηρόδρομοι, τα λιμάνια και οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Ωστόσο, οι μεγάλες δανειακές υποχρεώσεις από την Κίνα εγείρουν ανησυχίες για την οικονομική εξάρτηση των αφρικανικών χωρών, με παραδείγματα όπως η Αγκόλα, η Ζάμπια και η Σομαλία, όπου η αδυναμία αποπληρωμής χρεών ενδέχεται να οδηγήσει σε στρατηγικές παραχωρήσεις σε κινεζικές εταιρείες.
Αντίθετα, η Ρωσία έχει εστιάσει σε στρατηγικές συμμαχίες μέσω της πώλησης όπλων, της στρατιωτικής συνεργασίας και επενδύσεων σε τομείς όπως η ενέργεια και η εξόρυξη. Παρά το γεγονός ότι ο εμπορικός όγκος της Ρωσίας με την Αφρική παραμένει μικρότερος από αυτόν της Κίνας, η συνεργασία της Ρωσίας σε στρατηγικές υποδομές και ενεργειακά έργα, όπως η κατασκευή πυρηνικών σταθμών και η εξόρυξη χρυσού και διαμαντιών, έχει σημειώσει αύξηση.Η εμπλοκή των δύο χωρών προσφέρει στην Αφρική νέες δυνατότητες ανάπτυξης και διαφοροποίησης από τη Δύση, αλλά θέτει και προκλήσεις ως προς τη διαχείριση της εξάρτησης από μεγάλες δυνάμεις, οι οποίες επιδιώκουν να ενισχύσουν την πολιτική και στρατηγική τους επιρροή στην περιοχή. Καθώς οι αφρικανικές χώρες αναζητούν εναλλακτικές συνεργασίες πέρα από τη Δύση, οι σχέσεις με την Κίνα και τη Ρωσία αποτελούν πλέον σημαντικά σημεία αναφοράς στην πολιτική και οικονομική σκηνή της ηπείρου.
Ο κ. Ανδρέας Διαμαντέας, Αντιπρόεδρος του ΕλληνοΑφρικανικού Επιμελητηριου στην παρουασιαση του με θέμα «Εμπειρίες και Προκλήσεις στην Υποσαχάρια Αφρική», την δευτερη ημέρα του Συνεδριου, ανέφερε ότι η υποσαχάρια Αφρική παρουσιάζει σημαντικές ευκαιρίες για επενδύσεις, αλλά και προκλήσεις που απαιτούν στρατηγική και ανάλυση κινδύνου. Με πληθυσμό άνω του 1,4 δισεκατομμυρίου ανθρώπων και ταχείς ρυθμούς ανάπτυξης, η περιοχή προσελκύει αυξανόμενο ενδιαφέρον από διεθνείς επενδυτές. Η υποσαχάρια Αφρική είναι πλούσια σε φυσικούς πόρους, όπως πετρέλαιο, διαμάντια και χρυσό, ενώ οι τομείς της τεχνολογίας, των υποδομών και της καθαρής ενέργειας αποτελούν μεγάλες ευκαιρίες για ανάπτυξη. Παρά τις προκλήσεις που σχετίζονται με τη φτώχεια, την ανεργία και τις ελλείψεις υποδομών, οι προοπτικές για επιχειρηματικές δραστηριότητες είναι εξαιρετικά ελκυστικές, με τις κυβερνητικές μεταρρυθμίσεις να προωθούν ένα ευνοϊκότερο επιχειρηματικό περιβάλλον. Ο ρόλος του Ελληνο-Αφρικανικού Επιμελητηρίου Εμπορίου είναι καθοριστικός, προσφέροντας υποστήριξη και διασύνδεση για τις ελληνικές επιχειρήσεις που επιθυμούν να εισέλθουν στην αγορά της υποσαχάριας Αφρικής.
Ο κ. Σωτήρης Μουσούρης, τέως Πρόεδρος του Ελληνοαφρικανικού Επιμελητηρίου (1999-2024), στην ομιλία του με θέμα «Νίκες και Ήττες: Δυτική Αφρική και Νότια Αφρική - Οι Εμπειρίες μου», αναφέρθηκε σε ορισμένες εμπειρίες που είχε στην Αφρική ως μέλος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στη Δυτική και στη Νότια Αφρική. Ανέφερε ότι η Ήπειρος υπέστη σοβαρά τραύματα από τη δουλεία, την αποικιοκρατία και τις ένοπλες συρράξεις, αλλά και επιτυχίες σε διάφορες εποχές. Σαν παράδειγμα ανέφερε την εμπειρία του στη Δυτική Αφρική, όταν ως μέλος ομάδας του ΟΗΕ, η οποία κατήρτισε πρόγραμμα κοινής αγοράς για τη Δυτική Αφρική (μεταξύ 14 χωρών), το οποίο δεν εφαρμόστηκε εξαιτίας των δισταγμών των Προέδρων των χωρών, πράγμα που αποτέλεσε μια μεγάλη ήττα για την Αφρική. Αντίθετα, στη Νότια Αφρική, αργότερα, με την κατάργηση του απαρτχάιντ, η Αφρική κέρδισε μια μεγάλη νίκη. Μια νίκη, η οποία ήταν αποτέλεσμα του αγώνα της μαύρης πλειοψηφίας, με επικεφαλής τον Νέλσον Μαντέλα, και της διακήρυξης του ΟΗΕ για τη Νότια Αφρική (1989), η οποία επιτεύχθηκε για πρώτη φορά με ομοφωνία, και για την οποία έπαιξε σημαντικό ρόλο το Κέντρο Εναντίον του Απαρτχάιντ του ΟΗΕ και ο Διευθυντής του, κ. Μουσούρης.
Ωστόσο, οι προκλήσεις παραμένουν, καθώς οι πολιτικές αστάθειες και οι δικτατορίες διαδέχονται δημοκρατικές κυβερνήσεις και αναπτυξιακά επιτεύγματα, όπως στην Γκάνα, όπου μια περίοδος λιμού και δικτατορίας αντικαταστάθηκε από ανάπτυξη και δημοκρατία τα τελευταία 25 χρόνια. Η Αφρική, με την αυξανόμενη σημασία της στη διεθνή σκηνή, καθώς και η πολιτική και οικονομική ενότητα της, αποτελούν επιτυχίες και νίκες τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον.
Το Επίτιμο Μέλος του Επιμελητηρίου μας και καθηγητής στο Τμημα Πολιτικής Επιστημης και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστημιο Πελοποννήσου κ. Αστέρης Χουλιάρας, εστίασε στη στρατηγική σχέση της Ελλάδας με την Υποσαχάρια Αφρική. Ανέφερε ότι, παρά την έλλειψη αποικιακού παρελθόντος, η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει πιο στενές σχέσεις με την περιοχή, τόσο σε πολιτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο, μέσα από τη διπλωματική παρουσία και τη συνεργασία με την ελληνική διασπορά στην Αφρική. Επιπλέον, τονίστηκε η σημασία μιας στρατηγικής προσέγγισης, επικεντρωμένης σε μία χώρα της Υποσαχάριας Αφρικής, καθώς και η ενίσχυση εκπαιδευτικών και πολιτιστικών δεσμών, η προσφορά υποτροφιών και η ανάπτυξη προγραμμάτων εθελοντισμού. Ο Καθηγητής επισήμανε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, όπως οι περιορισμένοι πόροι και η συρρίκνωση της διασποράς, αλλά υπογράμμισε τις δυνατότητες για μια πιο δυναμική παρουσία της χώρας στην Αφρική.
