Άρθρο κ. Αντώνη Μαυρίδη, Μέλους του Δ.Σ του ΕλληνοΑφρικανικού Επιμελητηριου Εμπορίου & Ανάπτυξης
Η Υποσαχάρια Αφρική (SSA) βιώνει δυναμικές οικονομικές εξελίξεις τα τελευταία χρόνια, λόγω παραγόντων όπως η αύξηση του πληθυσμού, η αστικοποίηση, η τεχνολογική εξέλιξη και η αύξηση των ξένων επενδύσεων. Ενώ παρά τα κενά στις υποδομές, την πολιτική αστάθεια και τις παγκόσμιες οικονομικές κρίσεις, αρκετοί τομείς, όπως η τεχνολογία, οι κατασκευές, τα τρόφιμα και ο τουρισμός, προσφέρουν σημαντικές ευκαιρίες.
Υπάρχουν συνεχείς προσπάθειες για τη βελτίωση της διευκόλυνσης επιχειρηματικής δραστηριότητας σε ολόκληρη την SSA, με χώρες πχ όπως η Ρουάντα και ο Μαυρίκιος να ηγούνται μεταρρυθμίσεων στην σύσταση επιχειρήσεων, τα δικαιώματα ιδιοκτησίας και την προστασία των επενδυτών. Ωστόσο, η διαφθορά και οι γραφειοκρατικές ανεπάρκειες εξακολουθούν να αποτελούν προκλήσεις σε ορισμένες περιφέρειες.
Η SSA συνεχίζει φυσικά να προσελκύει Άμεσες Ξένες Επενδύσεις , ιδίως σε τομείς όπως οι φυσικοί πόροι, οι τηλεπικοινωνίες και οι υποδομές. Οι κυβερνήσεις προσφέρουν κίνητρα όπως φορολογικές απαλλαγές και δασμολογικές απαλλαγές για να ενθαρρύνουν τις επενδύσεις.
Η πολιτική αστάθεια, η αστάθεια των συναλλαγματικών ισοτιμιών, οι κακές υποδομές και το υψηλό λειτουργικό κόστος αποτελούν κοινά εμπόδια για την επιχειρηματική δραστηριότητα σε πολλές χώρες SSA. Ωστόσο, αναλαμβάνονται μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων.
Ακολουθεί μία συνοπτική ανάλυση των οικονομικών εξελίξεων, του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, των ευκαιριών και των προοπτικών σε αυτούς τους βασικούς τομείς.
Οικονομικές εξελίξεις & Τάσεις: Ο τομέας της τεχνολογίας στην SSA γνωρίζει ταχεία ανάπτυξη, οδηγούμενη από την υιοθέτηση κινητής τηλεφωνίας, τη διείσδυση του διαδικτύου και έναν νεαρό πληθυσμό με γνώσεις τεχνολογίας. Η χρηματοοικονομική τεχνολογία αποτελεί βασική κινητήρια δύναμη, με συστήματα πληρωμών μέσω κινητού τηλεφώνου όπως το M-Pesa (Κένυα) να φέρνουν επανάσταση στις τραπεζικές συναλλαγές για πληθυσμούς χωρίς τραπεζικές υπηρεσίες. Μέχρι το 2022, η SSA αντιπροσώπευε σχεδόν το 70% των παγκόσμιων συναλλαγών μέσω κινητού χρήματος ύψους 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων. Αυξανόμενος ψηφιακός μετασχηματισμός σε όλους τους τομείς, ιδίως στο ηλεκτρονικό εμπόριο, την edtech, την υγειονομική τεχνολογία και την αγροτεχνολογία. - Οι κυβερνήσεις και ο ιδιωτικός τομέας επενδύουν σε ευρυζωνικές υποδομές και ψηφιακές υπηρεσίες, ενισχύοντας τη συνδεσιμότητα μεταξύ αγροτικών και αστικών περιοχών.
Ευκαιρίες & Προοπτικές
Fintech & Digital Payments** : Με μεγάλο πληθυσμό χωρίς τραπεζικές υπηρεσίες, οι λύσεις fintech που στοχεύουν στην κινητή τραπεζική, την ασφάλιση και την πίστωση θα συνεχίσουν να ευδοκιμούν.
E-commerce: Η αυξανόμενη διείσδυση του διαδικτύου και τη χρήση κινητών συσκευών δημιουργούν μια αναπτυσσόμενη αγορά ηλεκτρονικού εμπορίου, με χώρο για λύσεις logistics και παράδοσης.
Tech Startups: Ένα εξελισσόμενο σύστημα νεοφυών επιχειρήσεων, ειδικά στη Νιγηρία, την Κένυα και τη Νότια Αφρική, προσελκύουν επιχειρηματικά κεφάλαια.
Edtech & Ηealthtech: Η ζήτηση για πλατφόρμες ψηφιακής μάθησης και τηλεϊατρικής αναμένεται να αυξηθεί, λόγω της ανάγκης για προσιτές λύσεις.
Data Centers & Cloud Services: Η ανάγκη για cloud computing, αποθήκευση δεδομένων και υπηρεσίες κυβερνοασφάλειας αυξάνεται καθώς οι επιχειρήσεις ψηφιοποιούνται.
Οικονομικές Εξελίξεις & τάσεις: Η ανάπτυξη υποδομών παραμένει προτεραιότητα, καθώς οι χώρες SSA στοχέυουν στη γεφύρωση του χασματος στις μεταφορές, την ενέργεια, τη στέγαση και τις δημόσιες υπηρεσίες. Ο κατασκευαστικός τομέας είναι ζωτικής σημασίας για τη στήριξη των αυξανόμενων αστικών πληθυσμών.- Τα μεγάλα έργα υποδομής, όπως οι δρόμοι, οι σιδηρόδρομοι και τα λιμάνια, χρηματοδοτούνται συχνά από διεθνείς δωρητές και ιδιώτες επενδυτές, ενώ η Κίνα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη χρηματοδότηση και την κατασκευή ενώ η συμφωνία για την Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών της Αφρικανικής Ηπείρου (AfCFTΑ) δημιουργει ζήτηση για υποδομές που μπορούνα να στηρίξουν το διασυνοριακό εμπόριο και με αυξανόμενο ενδιαφέρον για βιώσιμες κατασκευαστικές πρακτικές, συμπεριλαμβανομένων των πράσινων κτιρίων και των έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Ευκαιρίες & Προοπτικές
Στέγαση & Αστική Ανάπτυξη Η ταχεία αστικοποίηση δημιουργεί υψηλή ζήτηση για οικονομικά προσιτή στέγαση και σχετικές υποδομές, όπως δρόμους, νερό και συστήματα αποχέτευσης
Υποδομές μεταφορών Οι επενδύσεις σε δρόμους, σιδηροδρόμους και λιμένες για τη διευκόλυνση του εμπορίου και της οικονομικής ολοκλήρωσης προσφέρουν ευκαιρίες για τις κατασκευαστικές εταιρείες και τους προμηθευτές εξοπλισμού.
Ενεργειακά έργα Με επίμονα ενεργειακά ελλείμματα, οι υποδομές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ηλιακή, αιολική, υδροηλεκτρική) παρουσιάζουν ισχυρές προοπτικές ανάπτυξης.
Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) Οι κυβερνήσεις στρέφονται όλο και περισσότερο σε ΣΔΙΤ για έργα μεγάλης κλίμακας, προσφέροντας ευκαιρίες σε ιδιώτες επενδυτές και κατασκευαστικές εταιρείες.
Οικονομικές Εξελίξεις & Τάσεις. Η γεωργία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο πολλών οικονομιών της υποσαχάριας Αφρικής, απασχολώντας σημαντικό μέρος του εργατικού δυναμικού. Ωστόσο, ο τομέας αντιμετωπίζει προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή, οι κακές υποδομές και η χαμηλή παραγωγικότητα. - Αύξηση των επενδύσεων στην αγροτική βιομηχανία, με έμφαση στην ανάπτυξη της προστιθέμενης αξίας, την εκμηχάνιση και την πρόσβαση στις αγορές. Η άνοδος των λύσεων αγροτεχνολογίας που αξιοποιούν κινητές πλατφόρμες για την παροχή πληροφοριών για τον καιρό, τις τιμές της αγοράς και τις γεωργικές συμβουλές στους αγρότες. - Προσπάθειες για τη βελτίωση της επισιτιστικής ασφάλειας μέσω πρωτοβουλιών όπως το Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Γεωργικής Ανάπτυξης της Αφρικής (CAADP)της Αφρικανικής Ένωσης.
Ευκαιρίες & Προοπτικές
Μεταποίηση γεωργικών προϊόντων: Η μεταποίηση γεωργικών προϊόντων (π.χ. γαλακτοκομικά, φρούτα, λαχανικά) για τοπική κατανάλωση και εξαγωγή είναι ένας αναπτυσσόμενος κλάδος.
Βιώσιμη γεωργία: Οι ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή γεωργικές πρακτικές και τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένης της σωστής αρδευσης και της βιολογικής γεωργίας, έχουν ισχυρό δυναμικό ανάπτυξης.
Αγροτεχνολογία: Οι νεοσύστατες επιχειρήσεις που προσφέρουν λύσεις για τη διαχείριση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, τη βελτιστοποιηση της αλυσίδας εφοδιασμού και την πρόσβαση στη χρηματοδότηση έχουν τεράστιες ευκαιρίες.
Εξαγωγικές αγορές: Η AfCFTA ανοίγει νέες αγορές για τις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων, ειδικά για καλλιέργειες όπως το κακάο, ο καφές και το τσάι.
Οικονομικές εξελίξεις & τάσεις: Ο τουριστικός τομέας στην SSA επηρεάστηκε σοβαρά από την πανδημία COVID-19, αλλά ανακάμπτει, υποστηριζόμενος από την αύξηση του εγχώριου και περιφερειακού τουρισμού. – Οι φυσικοί πόροι, η άγρια ζωή, η πολιτιστική κληρονομιά και τα ποικίλα τοπία καθιστούν την SSA ελκυστικό προορισμό για τους τουρίστες, ειδικά τον οικολογικό τουρισμό και τον τουρισμό περιπέτειας. Οι κυβερνήσεις δίνουν προτεραιότητα στην τουριστική ανάπτυξη ως μέρος των στρατηγικών οικονομικής διαφοροποίησης. Χώρες όπως η Κένυα, η Τανζανία, η Νότια Αφρική και η Μποτσουάνα είναι βασικοί προορισμοί. Οι αυξημένες επενδύσεις σε τουριστικές υπόδομές, συμπεριλαμβανομένων ξενοδοχείων, αεροδρομίων και υπηρεσιών φιλοξενίας, αναζωογονούν τον τομέα.
Ευκαιρίες & Προοπτικές:
Οικοτουρισμός: To αυξανόμενο παγκόσμιο ενδιαφέρον για τον βιώσιμο τουρισμό παρουσιάζει ευκαιρίες για την ανάπτυξη φιλικών προς το περιβάλλον θέρετρων, εθνικών πάρκων και περιοχών διατήρησης της άγριας ζωής.
Πολιτιστικός τουρισμός: Η αξιοποίηση της πλούσιας πολιτιστικής πολυμορφίας της περιοχής, συμπεριλαμβανομένων των φεστιβάλ, των παραδοσιακών τεχνών και της ιστορίας, θα μπορούσε να ενισχύσει την τουριστική οικονομία. -
Επενδύσεις σε υποδομές: Τα ξενοδοχεία, τα αεροδρόμια και οι υπηρεσίες μεταφορών θα συνεχίσουν να προσελκύουν άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) καθώς ο τουρισμός ανακάμπτει.
Τουρισμός περιπέτειας και άγριας ζωής**: Το σαφάρι και ο τουρισμός περιπέτειας σε χώρες όπως η Τανζανία, η Νότια Αφρική και η Ναμίμπια προσφέρουν ισχυρές δυνατότητες ανάπτυξης.
Συμπέρασμα: Ευκαιρίες και μελλοντικές προοπτικές
Η υποσαχάρια Αφρική προσφέρει τεράστιες ευκαιρίες ανάπτυξης και επενδύσεων σε πολλούς τομείς, όπως
Ο τεχνολογικός τομέας διαθέτει τεράστιες δυνατότητες, καθοδηγούμενος από την καινοτομία και την υιοθέτηση της κινητής τηλεφωνίας,
Ο κατασκευαστικός τομέας είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη τών υποδομών.
Ο τομέας τροφίμων και γεωργίας παρουσιάζει ευκαιρίες για προστιθέμενη αξία και αγροτεχνολογία,
Η τουριστική βιομηχανία έχει μια πολλά υποσχόμενη προοπτική καθώς ξανάρχισαν τα διεθνή ταξίδια.
Τέλος παρά τις προκλήσεις, οι συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις, ιδίως στο πλαίσιο πρωτοβουλιών όπως η AfCFTA, θα οδηγήσουν την οικονομική ανάπτυξη την επόμενη δεκαετία.
